زندگینامه
بسم الله الرّحمن الرّحیم
والحمد لله ربّ العالمین
والصّلاه والسّلام على محمّد وآله الطّاهرین
زندگینامهٔ
سیّد محمّدصادق علم الهدی
(تهیه شده به مناسبت حضور در انتخابات خبرگان)
معرّفی اجمالی:
ـ مدرّس سطوح عالی حوزه علمیه قم
ـ مدرّس خارج اصول فقه حوزه علمیه قم
ـ عضو مجمع عمومی جامعه مدرّسین حوزه علمیه قم
ـ عضو هیئت مدیره انجمن اصول فقه حوزه علمیه قم
ـ عضو شورای علمی فصلنامه تخصّصی اصول فقه حوزه
ـ ریاست هیئت مدرّسین مدارس علمیه آیت الله العظمی لنگرودی قدّس‌سرّه
ـ عضو فقهی ـ اصولی کمیته آزمون اداره کلّ جذب قضات قوه قضائیه
معرّفی تفصیلی:
«سیّد محمّد صادق حسینی علم الهدی» در سال ۱۳۵۵ هجری شمسی در تهران، و به تعبیر مقام معظّم رهبری در «یکی از برجسته‌ترین خاندان‌های علمی …» (سایت رسمی رهبری، مورّخ ۱۷ فروردین ۸۴) از پدر و مادری که هر دو از تبار حسینی علیه‌السّلام و از نسل علمای ربّانی بودند، چشم به جهان گشود. وی بر حسب شجره نامه‌های موجود، از طرف پدر از اولاد امام صادق علیه‌السّلام و از طرف مادر از نسل امام سجّاد علیه‌السّلام محسوب می‌شود.
خاندان پدری:
گفته می‌شود که پدران سیّد محمّد صادق تا ائمه اطهار، عمدتاً از رجال علم و فضیلت و از بزرگان دین در روزگار خویش بوده‌اند.
او فرزند آیت الله سیّد عبدالهادی علم الهدی مؤسّس و متولّی حوزه علمیه آیت الله علم الهدی است که در حال حاضر در تهران به خدمات علمی و دینی اشتغال دارند.
وی نوه پسری ارشد آیت الله سیّد محمّد علم الهدی (۱۳۶۷ ـ ۱۳۰۶ هـ ش) است که از شاگردان آیات عظام بروجردی و امام خمینی و محقّق داماد و از مدرّسین و علمای جلیل القدر بود.
جدّ اعلای سیّد محمّد صادق، آیت الله سیّد علی علم الهدی (۱۳۹۳ ـ ۱۳۱۲ هـ ق) فرزند آیت الله سیّد محمّد حسین نجفی معروف به «آقا نجفی» است که مقیم مشهد مقدّس و صاحب تألیفات متعدّد بود.
در سلسله اجداد او، نام علامه ذو الفنون میرزا محمّد مهدی حسینی شهید (۱۲۱۸ ـ ۱۱۵۲ هـ ق) می‌درخشد که عالمی متبحّر در معقول و منقول و جزو «مهادی اربعه» و از نخستین شاگردان علّامه وحید بهبهانی بود. ایشان خود نیز شاگردان دانشمندی تربیت نمود که از جمله آنان، به علامه بحر العلوم می‌توان اشاره کرد. لقب «بحر العلوم» را نیز خود ایشان بر وی نهاده است. (موسوعه طبقات الفقهاء، ج۱۳، ص۶۳۷). ایشان سرانجام در راه دفاع از مذهب و به جهت حمایت از مردم محروم، به دست نادر میرزا افشار (نوه نادرشاه افشار) در جوار بقعه ملکوتی امام رضا علیه‌السّلام به طرز دلخراشی به شهادت رسید. از این رو برخی از شرح‌حال نویسان از وی با عنوان یا «شهید رابع» یاد کرده اند.
خاندان مادری:
سیّد محمّد صادق از طرف مادر از بیت رفیع مرتضوی لنگرودی است که از مفاخر استان گیلان محسوب می‌شوند. او نوه دختری علامه آیت الله حاج سیّد محمّد حسین مرتضوی لنگرودی ـ مدّ ظلّه ـ (متولّد ۱۳۰۷ هـ ش) است. این فقیه وارسته از مدرّسین پرسابقه درس خارج و از مؤلّفین آثار ارزشمند علمی است که در طول سه چهارم قرن، به نحو جدّی و پیگیر، عمر شریف خود را مصروف مطالعه و تحقیق و تألیف کرده است. برخی از آگاهان، معظّم له را در زهد و تقوی و پرهیز از مظاهر دنیا، تالی تلو آیت الله العظمی بهجت (ره) می‌دانند.
آیت الله مرتضوی لنگرودی دو مدرسه علمیه در قم به نام پدر بزرگوارش (آیت الله العظمی سیّد مرتضی لنگرودی) تأسیس کرده‌اند که روزانه پذیرای ده‌ها استاد و صدها شاگرد است. همچنین ایشان متولّی شرعی مدرسه «صاحب الزمان» در شهر لنگرود هستند که در سنوات گذشته، به مدیریت مرحوم آیت الله ممجّد و مرحوم حجّه الاسلام و المسلمین عبّاسی، طلاب ارزشمندی را تقدیم جامعه اسلامی کرده است.
آیت الله مرتضوی لنگرودی فرزند ارشد آیت الله العظمی حاج سیّد مرتضی حسینی لنگرودی گیلانی (۱۳۰۶ ـ ۱۳۸۳ هـ ق) است که از شاگردان برجسته آیات عظام سیّد ابوالحسن اصفهانی و میرزای بزرگ نایینی و از مراجع تقلید زمان خود بود. بسیاری از علمای معاصر گیلان از جمله مرحوم آیت الله احسان‌بخش امام جمعه فقید رشت، مرحوم آیت الله امینیان امام جمعه فقید آستانه و حضرت آیت الله رودباری عالم محبوب ساکن رشت در محضر درس ایشان حاضر شده‌اند.
بر حسب شجره‌نامه موجود، اجداد مادری سیّد محمّد صادق از تبار عالم عارف آقا میر علی بن سیّد حسین دیلمی معروف به «امام‌زاده پلا سیّد (سیّد بزرگ)» (متوفّای ۹۴۰ هـ ق) است که بقعه او در سادات محلّه معروف بوده و محلّ رجوع مردم حاجتمند است. برخی تاریخ‌نویسان اصالت ایشان را از منطقه دیلمان قدیم ـ مهد تشیّع و حبّ اهل بیت ـ عنوان کرده‌اند.
خاندان سببی:
سیّد محمّد صادق در سال ۱۳۷۶ با دُخت استاد مکرّم خود علّامه آیت الله سیّد علی حسینی میلانی از اساتید برجسته حوزه علمیه قم و بنیانگذار بنیاد فرهنگی امامت و مؤلّف آثار عدیده در فقه و اصول و عقائد و نوه مرجع عالیقدر جهان تشیّع آیت الله العظمی حاج سیّد محمدهادی میلانی (۱۳۱۳ ـ ۱۳۹۵ هـ ق) وصلت نموده است.
پیشینه تحصیلی:
«در درس‌های فهمی و تحلیلی موفّق بودم؛ این گونه درس‌ها برای من آسان و شیرین می‌نمود، گاهی می‌شد که بدون معلّم، درس را به راحتی فرا می‌گرفتم… در طول دوران تحصیل توجّه ویژه‌ای به فهم عمیق مباحث و تعمّق و تفکّر در پیرامون آن داشتم. تا آنجا که می‌شود، مشکلات درسی را نزد استاد نمی‌بردم و خود، به اتّکای فکر خویش در صدد حلّ آن می‌شدم. حتّی مقطعی، سعی من بر این بود که متن کتب سطح عالی را که از ادبیات پیچیده‌ای برخوردار بود، پیش از شنیدن درس استاد و بدون مراجعه به شرح و حاشیه، عمیقاً بفهمم؛ این امر ـ هر چند وقت بسیاری از من می‌گرفت ـ امّا منشأ برکات زیادی بود» (زندگینامه خودنوشت/ سایت رسمی).
سیّد محمّد صادق از کودکی، اشتیاق فراوانی به راه پدران خویش داشت و از همین رو از سال ۱۳۶۹ وارد حوزه علمیه قم شد و به تحصیل علوم دینی پرداخت و در سایه لطف پرودگار و عنایات اجداد طاهرینش علیهم‌السّلام و به مدد استعداد خدادادی، مراحل رشد علمی را پشت‌سر گذاشت و دیری نپایید که توفیق حضور در دروس خارج اساتید برجسته‌ای همچون آیت الله العظمی بهجت فومنی و آیت الله حسینی میلانی را یافت. او دیدگاه خود را در مورد روش درست تحصیل چنین توصیف می‌کند:
«در مورد حضور در درس، به کیفیت معتقد بودم تا به کمّیت؛ معتقد بودم که به جای افزودن بر تعداد درس‌ها، می‌بایست بر فعالیت فکری و علمی پیش و پس از درس افزود و مطالعه و تحقیق و تفکّر پیرامون موضوع درس را تا به آنجا پیش برد که به نظر و رأی رسید. هر چند در ابتدای کار، آراء به دست آمده، ضعیف و نامطمئن است و چه بسا نظر خود صاحب رأی را نیز جلب نکند! امّا به تدریج و به مدد ممارست بیشتر، و با گسترش دایره معلومات و رشد قوّه استنباط، لغرش‌ها کاهش یافته و آراء پخته‌تری به دست خواهد آمد… توصیه‌ای که خود از آن بسیار بهره برده‌ام و به همه محصّلین نیز بسیار توصیه کرده‌ام این است که: از همین آغاز، اندیشیدن را تمرین کنند؛ چرا که اندیشه ما مانند عضلات بدن ماست؛ همان‌گونه که برای پرورش عضلات، نرمش و ورزش زیادی لازم است، پروراندن و تقویت قوّه اندیشه نیز، کار یک شبه نیست و تمرین و تلاش بسیاری می‌طلبد. معتقدم تحصیل منفعلانه، بدون فکر و تأمل راه به جایی نمی‌برد…» (زندگینامه خودنوشت/ سایت رسمی).
تدریس و تحقیق:
امروزه در حوزه علمیه قم، کمتر کسی است که آوازه «سیّد محمّد صادق علم الهدی» را به عنوان استادی مسلّط و خوش‌بیان نشنیده باشد، درس‌های او مورد استقبال طلاب حوزه‌های علمیه بوده و هست و تاکنون صدها نفر از مشتاقان علوم دینی، در محافل درسی وی حاضر بوده‌اند. بسیاری از این دروس در تیراژ وسیع در سطح حوزه‌های علمیه سراسر کشور منتشر شده و مورد استفاده طالبان معارف دینی قرار گرفته است.
سیّد محمّد صادق بعد از تدریس دروسی همچون ادبیّات و منطق، از سال ۱۳۸۲ به تدریس سطوح عالی حوزه علمیه قم اشتغال ورزید و در مدارس آیت الله گلپایگانی، آیت الله لنگرودی، خان، فیضیه و … به تدریس کُتُبی همچون رسائل، مکاسب، کفایه، فلسفه و حلقات پرداخت و از سال ۱۳۹۰ بر کرسی تدریس درس خارج اصول فقه نشست. وی در طول دوران تدریس، صدها صفحه درس‌نامه و مطلب علمی برای استفاده طلاب و دانشجویان نگاشته است که در سایت رسمی او (Alamolhoda.ir) قابل دست‌یابی است.
وی همچنین به دعوت مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران، عهده‌دار تدریس استودیویی علم اصول در مقاطع لیسانس و فوق لیسانس بوده، و در تصحیح و تهیه موادّ آموزشی با این مرکز همکاری علمی داشته است.
سیّد محمّد صادق علم الهدی در کنار تدریس، ریاست هیئت مدرّسین مدارس علمیه آیت الله العظمی لنگرودی را نیز بر عهده داشته است. شایان ذکر است که هم‌اکنون بیش از یک صد استاد حوزه در مجموعه تحت اشراف وی، به تدریس دروس حوزوی در مقاطع مختلف مشغول‌اند.
وی همچنین بر روند تحقیق و تصحیح برخی از کتب فقهی و اصولی نظارت مستقیم داشته است.
فعالیت سیاسی:
سیّد محمّد صادق علم الهدی در سال ۱۳۸۵ از عهده آزمون‌های علمی شورای محترم نگهبان ـ در حالی که بیش از سی سال نداشت ـ با موفقّیت بیرون آمد و در همان سال به عنوان کاندیدای خبرگان استان قم تأیید صلاحیت شد.
وی در عین حال که به ضرورت فعالیت آزاد احزاب و تشکّل‌های منسجم سیاسی در چهارچوب شرع و قانون اذعان داشته و تضمین بقاء نظام و حفظ پشتوانه مردمی آن را در گرو وجود دو یا چند گرایش سیاسی فعال در صحنه سیاست و اجتماع می‌داند، به تأسّی از سیره علماء و مراجع، و به منظور حفظ رسالتی که برای عالمان دینی قائل است، همواره از ورود به جناح‌ها و جریان‌های سیاسی خودداری کرده است. از این رو شخصیت سیاسی وی مستقلّ ارزیابی می‌شود.